เชียงใหม่ ตั้งแต่ ยุคพระเจ้ากาวิละเรื่อยมา
จนถึง ยุคพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงษ์
ชาวเชียงใหม่ ที่เป็นคนโยน จะอาศัยอยู่ในกำแพงเมือง
ส่วนพวกที่ ถูกกวาดต้อนมาจากเมืองเขิน ลื้อ ยอง ฯลฯ
ในสมัย เก็บผักใส่ซ้าเก็บช้าใส่เมือง



ถูกกำหนดให้อยู่กัน ในระหว่างแพงเมือง กับ กำแพงดิน
นอกกำแพงเมืองนอกจากเป็น "ข่วงเมรุ"
สถานที่ปลงศพเจ้านครและญาติวงศ์แล้ว
ก็ไม่มีผู้คนไปตั้งถิ่นฐาน จนเมื่อชาวอังกฤษ
เริ่มเข้ามารับสัมปทานทำป่าไม้ในเขตพื้นที่
เมืองนครเชียงใหม่ จึงมีชาวพม่าและตองสู้
ซึ่งเป็นลูกจ้างนายห้างฝรั่ง ติดตามตามเข้ามา
แต่ก็ยังไม่มีการตั้งถื่นฐาน เป็นหลักแหล่งที่ริมน้ำปิง



ถึง พ.ศ. ๒๔๑๗ รัฐบาลสยามส่งข้าราชการจากกรุงเทพฯ
ขึ้นไปประจำที่ศาลต่างประเทศเมืองนครเชียงใหม่
ตาม สนธิสัญญาเชียงใหม่ฉบับแรก
พระเจ้าอินทวิชยานนท์ จึงจัดที่ดินทางใต้ข่วงเมรุ
ให้เป็นที่ตั้งศาลต่างประเทศและเป็นที่พักข้าราชการสยาม
จึงเริ่มมีการตั้งถิ่นฐานที่ถนนท่าแพเป็นครั้งแรก
จากนั้นพ่อค้าจีนก็เริ่มติดตามข้าราชการสยาม
ขึ้นมาทำมาค้าขายที่เมืองนครเชียงใหม่

 


โดยช่วงแรกจะไปจอดเรือที่คุ้งน้ำหน้าวัดเกตุการาม
จนเกิดไฟไหม้โกดังสินค้าในย่านวัดเกตุ
บรรดาพ่อค้าจีนจึงอพยพข้ามฝั่งมาตั้งโรงร้านกันในพื้นที่ข่วงเมรุ
เมื่อจะจัดงานพระราชทานเพลิงศพพระเจ้าอินทวิชยานนท์
ใน พ.ศ. ๒๔๔๔ เจ้าแก้วนวรัฐฯ ต้องออกเงินส่วนตัว
ไล่รื้อผู้บุกรุกออกจากข่วงเมรุ เมื่อเสร็จงานพระราชทานเพลิงศพ
คราวนั้นแล้ว เจ้าแก้วนวรัฐฯ จึงได้จัดข่วงเมรุเป็น "กาด"
แล้วต่อมาเจ้าอินทวโรรสฯ มาขอเข้าหุ้นด้วย




เจ้าแก้วนวรัฐฯ ก็เลยขายตลาดนั้นให้เจ้าอินทวโรรสฯ
กาดนั้นจึงได้ชื่อว่า "กาดหลวง" หรือ ตลาดวโรรส" มาจนบัดนี้
ส่วนพ่อค้าจีนยูนนานที่เรียกกันว่า "ฮ่อ" และไทใหญ่นั้น
ก่อนที่ย่านท่าแพจะเจริญเติบโตเป็นชุมชนใหญ่
ในสมัยเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์นั้น
คาราวานฮ่อและไทใหญ่จะมาหยุดพักอยู่นอกประตูช้างเผือก
เมื่อย่านท่แพกลายเป็นชุมทางการค้าพวกฮ่อ
จึงมาหยุดคาราวานและรวมตัวเป็นชุมชนบ้านฮ่อที่ย่านช้างคลาน

---------------------------
ข้อมูลโดย วรชาติ มีชูบท
ภาพเก่าร้อยปีถนนท่าแพสมัยเป็นชุมชนค้าขายของชาวจีน ชาวไทใหญ่